ایرانیان چندملیتی زیر ذره‌بین مجریان تحریم؛ پرونده علی صدر هاشمی‌نژاد
۲۸ اسفند سال ۱۳۹۶ علی صدر هاشمی‌نژاد در فرودگاه دالِس واشینگتن دستگیر شد. دادگاه فدرال منهتن٬ دادگاهی که به پیگیری قضایی پرونده‌های مهم در حوزه تروریسم مشهور است٬ آقای صدر هاشمی‌نژاد را به پولشویی، دور زدن تحریم‌ها و تقلب بانکی متهم کرد.
آقای هاشمی‌نژاد متهم است که در جریان خانه‌سازی در ونزوئلا ۱۱۵ میلیون دلار را از کانال سیستم مالی آمریکا به ایران فرستاده و از این طریق تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران را نقض کرده است.
علی صدر هاشمی‌نژاد فرزند محمد صدر هاشمی‌نژاد است٬ بنیان‌گذار بانک اقتصاد نوین٬ نخستین بانک خصوصی ایران و مالک هلدینگ استراتوس٬ یکی از بزرگترین هلدینگ‌های ایران در حوزه ساخت و ساز.
خبرنگاران در مالت از علی صدر هاشمی‌نژاد درباره اتهام پولشویی بانک پیلاتوس می‌پرسند (ویدیو آوریل ۲۰۱۷ منتشر شده است):
علی صدر هاشمی‌نژاد دارای کارت اقامت آمریکا است. او و خانواده‌اش صاحب دست‌کم دو خانه در مریلند و واشینگتن و زمینی در منطقه لوکس مالیبو در کالیفرنیا هستند. علاوه بر آن آقای صدر هاشمی‌نژاد در سال‌های گذشته چندین شرکت در سرتاسر دنیا٬ از جمله مالت٬ سوئیس٬ هنگ کنگ٬ قبرس، بریتانیا و ایالات متحده به ثبت رسانده یا سمت مدیریتی در آنها داشته است.
اما در هیچ یک از اسناد مربوط به ثبت شرکت‌ها اشاره‌ای به ایرانی بودن او نشده است. وی در دست‌کم ۱۰ مورد ثبت شرکت در خارج از ایران به عنوان شهروند جزایر سنت کیتس و نویس معرفی شده است٬ شهروندی‌ای که با سرمایه‌گذاری بین ۱۵۰ تا ۴۰۰ هزار دلار در این جزایر قابل خریداری است.
تعدادی از این شرکت‌ها٬ مرتبط با بانک جنجالی پیلاتوس هستند.
بانک پیلاتوس و ماجرای مرگ مشکوک خبرنگار مالتی
بانک پیلاتوس اواخر سال ۲۰۱۳ در مالت تاسیس شد. این بانک زمانی در معرض توجه قرار گرفت که دافنه کاروآنا گالیزیا٬ خبرنگار مالتی در وبلاگ خود این بانک را متهم به پولشویی کرد. این بانک همچنین به اتهام نقش داشتن در سرمایه‌گذاری‌های پنهانی خانواده حیدر علی‌اف٬ رئیس جمهور جمهوری آذربایجان٬ خبرساز بوده است.
علی صدر هاشمی‌نژاد تا همین اواخر مالک و رئیس بانک پیلاتوس بود. او به همراه بانک پیلاتوس ماه مه سال ۲۰۱۷ در آمریکا علیه دافنه کاروآنا گالیزیا به خاطر اتهاماتی که علیه بانک پیلاتوس مطرح کرده بود شکایت کرد. خانم گالیزیا اکتبر ۲۰۱۷ در اثر انفجار بمبی در خودرویش کشته شد و به دنبال آن پرونده شکایت محمد صدر هاشمی‌نژاد از او نیز بسته شد.
مانوئل دِلیا، وبلاگ‌نویس و دبیر مطبوعاتی نخست وزیر پیشین مالت٬ اِدی فِنِک آدامی٬می‌گوید بانک پیلاتوس «یک معضل بزرگ» بود: «بانک پیلاتوس بیشتر شبیه به یک بوتیک بود. از آن بانک‌هایی که امثال ما واردش نمی‌شوند. ما شکمان به این می‌رود که این بانک٬ بیشتر یک ماشین پولشویی بود.»
علی صدر هاشمی‌نژاد در اسناد ثبت شرکت‌های مرتبط با بانک پیلاتوس و سایر شرکت‌هایش در خارج از ایران٬ به عنوان شهروند سنت کیتس و نویس معرفی و محل اقامتش نیز ایالات متحده٬ امارات و بریتانیا اعلام شده است.
حمیدرضا قنبری٬ مدیرعامل بانک پیلاتوس در مورد اتهامات وارده به بانک پیلاتوس توضیح می‌دهد (ویدیو آوریل ۲۰۱۷ منتشر شده است):
این مسئله تنها مختص علی صدر هاشمی‌نژاد نیست. علاوه بر او٬ تمامی ایرانیانی که در حلقه تجارت بین‌الملل علی صدر هاشمی‌نژاد هستند٬ همین الگو را دنبال می‌کنند و ردی از ایرانی بودن خود به جای نمی‌گذارند.
بر اساس اسناد ثبت شرکت‌های مرتبط با آقای صدر هاشمی‌نژاد٬ ایرانیانی که با این شرکت‌ها مرتبط هستند این گونه معرفی شده‌اند: نگارین صدر هاشمی‌نژاد- خواهر علی صدر هاشمی‌نژاد- شهروند سنت کیتس و آمریکا و ساکن امارات و آمریکا؛ حمیدرضا قنبری٬ شهروند جمهوری دومینیکن و ساکن امارات و مالت؛ آزاده نیری٬ شهروند بریتانیا و ساکن سوئیس و در نهایت مهدی شمس- شخصی که در ارتباط با پرونده بابک زنجانی در حال حاضر در ایران زندانی است- شهروند بریتانیا و ساکن بریتانیا.
نگارین صدر هاشمی‌نژاد٬ خواهر علی صدر هاشمی‌نژاد و طراح لباس است:
به عبارتی٬ طبق اسناد ثبت شرکت‌ها در خارج از ایران٬ هیچ چیز این افراد ایرانی نیست٬ جز نامشان.
لایزا بَرِن٬ محقق ارشد شرکت «مینتز گروپ» در آمریکا٬ شرکتی که در حوزه ارزیابی ریسک فعال است و به سرمایه‌گذاران خدمات تحقیقی ارائه می‌دهد٬ می‌گوید: «ما متوجه شده‌ایم که اخذ ملیت کشورهای دیگر از سوی افراد متمول٬ به ویژه از کشورهایی نظیر ایران٬ روسیه و سوریه که به شدت تحریم شده‌اند٬ رو به افزایش است. این افراد ملیت مناطقی را اخذ می‌کنند که شهروندانشان محدودیت‌های کمتری دارند٬ مناطقی مانند سنت کیتس و نویس٬ جزایر کومور٬ آنتیگوآ [جزیره‌ای در دریای کارائیب] و جاهای دیگر. این شهروندی به افراد این امکان را می‌دهد تا ملیت اصلیشان را در هاله‌ای از ابهام نگه دارند.»
ژوئن ۲۰۱۸ خبرگزاری رویترز نیز در گزارشی به خرید پاسپورت جزایر کومور از سوی ایرانیان پرداخت و گفت احتمال می‌رود این اقدام به منظور دور زدن تحریم‌ها باشد.
لایزا برن در این خصوص می‌گوید برخی افراد این پاسپورت‌ها را برای دور ماندن از عواقب سیاسی تهیه می‌کنند٬ اما در مورد مابقی افراد «این کار به طور ویژه برای دور زدن تحریم‌ها انجام می‌شود».
او با تاکید بر این که در میان دارندگان پاسپورت کشورهای تحریم شده»٬ تلاش برای اخذ پاسپورت یک کشور دیگر به وضوح قابل مشاهده است٬ می‌افزاید: «در خصوص ایرانیانی که در دنیای تجارت خارج از ایران مشغول به کارند٬ ما همیشه حواسمان به وضعیت اقامت و شهروندی آنها در کشورهای دیگر است.»
در خصوص علی صدر هاشمی‌نژاد٬ برای دادگاه منهتن اهمیتی ندارد که این دارنده کارت اقامت آمریکا و شهروند ایران و سنت کیتس و ساکن امارات و ایالات متحده و بریتانیا به طور مشخص اهل کجا و ساکن کجاست. آنچه دادگاه به دنبال آن است٬ اثبات دست داشتن وی در پولشویی و دور زدن تحریم‌ها به نفع جمهوری اسلامی است٬ اتهامی که آقای صدر هاشمی‌نژاد رد کرده است.
قرار است دادگاه بعدی علی صدر هاشمی‌نژاد ماه مه سال ۲۰۱۹ یعنی هشت ماه دیگر برگزار شود.
علی صدر هاشمی‌نژاد در حال حاضر با سپردن بیش از ۳۲ میلیون دلار وثیقه آزاد است و ساکن واشینگتن.
