رئیس جمهوری اسلامی ایران به دعوت رئیس سابق شورای فدرال سوئیس به این کشور سفر می‌کند. از زمان دعوت دو سال و نیم می‌گذرد. حالا هم مقام دعوت‌کننده عوض شده و هم شرایط جهانی. ناظران در نتیجه‌بخش بودن این سفر تردید دارند.حسن روحانی امروز دوشنبه ۲ ژوئیه (۱۱ تیر) در رأس یک هیئت بلندپایه سیاسی و اقتصادی وارد سوئیس می‌شود. او پس از دو روز به اتریش خواهد رفت. اتریش از اول ژوئیه ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را بر عهده خواهد گرفت. روحانی برای نجات برجام به عنوان بزرگترین دستاورد دولت خود در عرصه سیاست خارجی و همچنین برای رهایی از فشار بی‌امان مخالفان خود در داخل، به کمک کشورهای اروپایی برای مقابله با تحریم‌های ایالات متحده به شدت نیاز دارد. گروهی از تحلیلگران در ایران به نتایج سفر روحانی به سوئیس و اتریش امیدوارند و برن، پایتخت سوئیس، و وین، پایتخت اتریش، را در شرایط کنونی بهترین مقصد ممکن برای روحانی می‌دانند. این دسته از کارشناسان معتقدند که استقلال نسبی اتریش و سوئیس از سیاست‌های اروپا راهگشای مشکلات اقتصادی ایران پس از برقراری تحریم‌ها است. به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید پایگاه اینترنتی "خبرآنلاین" با اتکا بر همین نظر می‌نویسد: «این دو کشور در قیاس با ابراقتصادهای اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا نه شرکت‌هایی بزرگ و پر داد و ستد با آمریکا نظیر "توتال" یا "زیمنس" دارند و نه اقتصاد خود را بر مبنای فعالیت این ابرشرکت‌ها ریل‌گذاری کرده‌اند». به نوشته خبرآنلاین، «برای ایران اما مهم شناسایی بنگاه‌های اقتصادی کوچک با توانایی تامین نیازهای فنی، تبادل مالی و تجاری است که طبیعتا در سوئیس و اتریش این هدف قابل حصول‌تر است». شرایطی که تغییر کرده است از آخرین سفر روحانی به اروپا دو سال و نیم می‌گذرد. روحانی در آن زمان، اندکی پس از امضای برجام، از جمله به فرانسه و ایتالیا رفت. فضای سیاسی حاکم بر جهان در قبال جمهوری اسلامی، متأثر از سیاست‌های دولت باراک اوباما، ریاست جمهوری وقت ایالات متحده بود. سخن از رفع تحریم‌های ایران بود و شرکت‌های بین‌المللی برای ورود به بازاری خسته از چهار دهه تحریم، آماده می‌شدند. یوهان اشنایدر-آمان اوایل سال ۲۰۱۶ در کسوت رئیس شورای فدرال سوئیس (رئیس دولت)، حسن روحانی را به کشورش دعوت کرد. اشنایدر-آمان که در رأس هیئتی اقتصادی به ایران رفته بود، تفاهم‌نامه‌ای برای تقویت مناسبات دوجانبه امضا کرد و شرکت‌های صادرات‌محور سوئیس خشنود بودند که شرایط ورودشان به بازار ایران فراهم می‌شود. حال دونالد ترامپ در کاخ سفید جای باراک اوباما نشسته و سیاستی کاملا متفاوت در قبال ایران در پیش گرفته است. آمریکا متحدان خود را به تبعیت از تحریم‌ها علیه ایران فرا می‌خواند و این پیام روشن را به جهانیان می‌فرستد که در مناسبات اقتصادی خود با ایران را برگزینند یا آمریکا را. ایالات متحده برای توقف صادرات نفت ایران خیز برداشته است. واشنگتن تلاش می‌کند دسترسی ایران به سیستم بانکی جهان را هم قطع کند. عربستان سعودی حاضر است میزان تولید نفت خود را روزانه دو میلیون بشکه افزایش دهد تا اثرات منفی حذف نفت ایران از بازار به حداقل برسد. در چنین شرایطی قرار است حسن روحانی در سوئیس و اتریش تکیه‌گاه‌های برجام بدون آمریکا را تحکیم کند؛ از جمله با گرفتن ضمانت از اروپاییان. تأسف‌برانگیز برای سوئیس، تکان‌دهنده برای ایران روزنامه سوئیسی "لوتسِرنِر تسایتونگ" به نقل از فیلیپ وِلتی، سفیر سابق سوئیس در ایران و رئیس کنونی اتاق بازرگانی سوئیس و ایران می‌نویسد: «دیدار روحانی از سوئیس از نظر نمادین برای هر دو کشور مهم است»؛ برای ایران زیرا می‌تواند به جهان نشان دهد که در شریط کنونی با کشوری تراز اول همچون سوئیس در ارتباط است و برای سوئیس برای این‌که نشان دهد در برابر فشار واشنگتن ایستادگی می‌کند. به اعتقاد ولتی، انتظار بیشتری از این سفر نمی‌رود: «با دیدار روحانی از سوئیس در واقعیتِ دنیای سیاست تغییر چندانی ایجاد نمی‌شود». سفیر سابق سوئیس در تهران معتقد است که خطر ارتباط اقتصادی با ایران برای شرکت‌های سوئیسی بزرگتر از آن است که به‌رغم خواست آمریکا با ایران همکاری کنند. اندرو پیک، یکی از مقام‌های وزارت خارجه آمریکا در امور ایران، اخیرا در گفت‌وگو با شبکه رادیو-تلویزیونی "SRF" سوئیس گفته بود: «شرکت‌ها باید متوجه باشند که شرایط پس از خروج آمریکا از برجام چه تغییری کرده است. آنها باید تصمیم بگیرند: یا آمریکا یا ایران». رئیس اتاق بازرگانی سوئیس و ایران معتقد است که دولت سوئیس باید در دیدار با مقام‌های ایرانی این نکته را تشریح کند که نمی‌تواند به شرکت‌های این کشور موردی را تکلیف کند؛ باید تبیین کند که شرکت‌های اقتصادی سوئیس شرکت‌های خصوصی هستند و بر خلاف اقتصاد ایران که عمدتا در دست دولت است، لزوما از سیاست‌های برن تبعیت نمی‌کنند. بنا بر آمار اقتصادی دولت سوئیس، شرکت‌های سوئیسی در سال ۲۰۱۷ حدود ۵۴۰ میلیون فرانک سوئیس (نزدیک به ۴۶۶ میلیون یورو) کالا و خدمات به ایران صادر کرده‌اند. دارو و ماشین‌آلات صنعتی در صدر اقلام صادراتی بوده‌اند. فیلیپ وِلتی، سفیر سابق سوئیس در ایران معتقد است: «تحولات جاری برای اقتصاد صادرات‌محور سوئیس تأسف‌برانگیز و برای اقتصاد ایران تکان‌دهنده خواهد بود». تحلیلگر "لوتسرنر تسایتونگ" سوئیس هم می‌نویسد: «در پاریس، برلین و لندن درباره ضمانت‌های مورد نظر روحانی خبر خاصی به گوش نمی‌رسد. اروپا بیش از حد درگیر مسائل داخلی و گرفتاری‌های خود با آمریکاست. دیکته ترامپ درباره ایران، در مقایسه، مشکل کوچک‌تری است که اروپا در این شرایط توان سیاسی کافی برای مقابله با آن را ندارد.» تحلیلگر این روزنامه به همین اعتبار شگفت‌زده نخواهد شد، اگر روحانی هفته دیگر از سوئیس و اتریش با دست خالی به خانه بازگردد.