کورش عرفانی، ۲۷ اسفند ۱۳۹۹ 

در ادبیات سیاسی مرتبط با کشورهای دارای رژیم دیکتاتوری واژه ی «براندازی» به معنای پایین کشیدن حکومت و جایگزینی آن با یک حکومت متفاوت دیگر است. راه های براندازی به طور عمده «انقلاب» و «جنگ مسلحانه» می باشد. انقلاب، براندازی را با آوردن توده های مردم به خیابان ها وهجوم به ساختار دولتی صورت می بخشد و جنگ مسلحانه، با تکیه بر یک نیروی مسلح سازمان یافته چنین می کند. هر دو این ها کارهایی عظیم، پیچیده و نیازمند سطح بالایی از رهبری و به ویژه مدیریت است. 

رژیم جمهوری اسلامی به سرعت ماهیت دیکتاتوری خود را بعد از انقلاب 57 آشکار ساخت و بخش هایی از نیروهای مخالف خویش را به سوی استراتژی براندازی سوق داد. این بخش را «اپوزیسیون برانداز» می گفتند که خواهان لغو قانون اساسی جمهوری اسلامی و انحلال حکومت برخاسته ی از این قانون اساسی هستند. 

اپوزیسیون برانداز در این چهار دهه در تلاش بوده است که بتواند با استفاده از یکی از دو روش بالا رژیم کنونی را سرنگون کرده و جایگزین آن شود، اما موفق نشده است. دلایل عدم کامیابی اپوزیسیون برانداز متعدد است: ضعف های فرهنگی و رفتاری که سبب عدم اتحاد شده است، حمایت قدرت های ضد ایرانی از رژیم ایران، سیاست زدگی و سیاست گریزی ایرانیان و… در این جا فقط یک مورد را، که نبود خصلت پروژه ای در کار مبارزاتی اپوزیسیون برانداز است، به طور خلاصه از نظر می گذارنیم:  

هرچند که تشکل های اپوزیسیون برانداز از «طرح و نقشه های» خود برای پایین کشیدن رژیم می گفتند ولی هیچ یک از آنها واجد یک استراتژی دارای استانداردهای حرفه ای در این زمینه نبودند. استراتژی حرفه ای، به طور معمول، در قالب یک «پروژه» اجرا می شود. هر پروژه ای نیاز به اجزای زیر دارد: 

     ۱ .  طراحی و برنامه ریزی

     ۲ .  اجرا و عملیات 

     ۳ . نظارت بر کیفیت اجرا 

     ۴ . نتیجه گیری 

اپوزیسیون ایرانی از همان مرحله ی نخست، که به طراحی و برنامه ریزی باز می گردد، مشکل داشت. به واسطه ی دور افتادن بخش عمده ای از آن از کشور، به تدریج و به سرعت با جامعه ی ایران و ویژگی های تحول اجتماعی و فرهنگی آن بیگانه شد و به همین خاطر، دید مستندی در این باره نداشت. در واقع، اپوزیسیون برانداز نه اطلاعات مکفی و مستند در اختیار داشت نه دانش طراحی یک پروژه ی سامان یافته ی براندازی. به همین دلیل، بر اساس کلیات، حدسیات، گمانه زنی ها و بر مبنای روش آزمایش و خطا حرکت کرد و با انباشته کردن مشکلات نتوانست به نتیجه برسد. 

برای اجرای یک پروژه نیاز است به: 

     .  منابع مالی 

     .  نیروی انسانی  

     .  کیفیت مدیریتی 

در تدارک این نیازها اپوزیسیون برانداز به صورت دست و پا شکسته، سازمان نیافته، پیش بینی نشده، احساس گرایانه و به طور عمده، مبتنی بر هیجان و اتکاء به روش «یا شانس یا اقبال» عمل کرد و نتوانست از کار خود نتیجه گیرد. 

در مرحله ی «نظارت» نیز، بازدهی کار برای اپوزیسیون چندان اهمیت نیافت. ابزارهای لازم برای اندازه گیری میزان پیشرفت و کنترل کیفیت کار را در اختیار نداشت. از همین روی، تا حدی، با تکرار مکررِ خطاها و امید به معجزه حرکت کرد اما نتیجه نداد. 

همه ی این ها سبب شد که براندازی صورت نگیرد. 

اینک نیز، از نظر ضعف پروژه محوری درهمان جایی هستیم که در سال ۱۳۶۰ بودیم؛ یعنی نه  استراتژیِ به طور حرفه ای طراحی شده برای براندازی داریم، نه امکانات اجرایی آن فراهم است و نه نظارت بر آن چه می کنیم. علاوه بر آن، کشش حرکت برانداز در یک جامعه ی فرورفته در فقر معیشتی، از هم پاشیدگی اجتماعی، اتمیزه و دچار فقر فکری، شانس این استراتژی را از آن چه در چهل سال پیش بود نیز کمتر کرده است.  

چه باید کرد؟ 

بایست اقدام به یک بازنگری کنیم که در آن «تغییر» را مبنا قرار دهیم نه براندازی را. یعنی به سوی حرکتی برویم که بتوانیم آن را با اتکاء به داده های مستند و واقعیت های امروزین به یک «پروژه»، با رعایت شاخص های فنی آن، تبدیل کنیم، بعد برای اجرای پروژه ملزومات آن را فراهم آوریم و سپس، در هنگام اجرا، نظارت و کنترل بر کیفیت و کمیت کار داشته باشیم تا بتوانیم آن را رفع اشکال کرده و سرانجام به مرحله ی نتیجه دهی برسانیم. 

منظور از «تغییر» در این جا هر نوع و هر درجه از کاریست که با رعایت مرحله بندی پروژه وار می تواند انجام شود: چه کمتر از براندازی و چه حتی بیشتر از براندازی. 

اپوزیسیون ایران فقط با بازگشت به درک حرفه ای از مبارزه است که می تواند در مبارزه ی خویش موفق عمل کند؛ جهان امروز را و جامعه ی ایران 1400 را خوب درک کند و بعد، با رعایت استانداردهای مدیریتی، به طراحی، اجرا و نظارت بر اجرای پروژه ی تغییر خود بپردازد. 

فراموش نکنیم که برای بیرون کشیدن ایران عزیزمان، بر اساس نظریه ی «بی نهایت گرایی»، راه حل ها بی شمار است، اما این راه حل ها را باید در مسیری روشمند جستجو کرد، یافت و پیاده نمود. مبارزه ای که از مدیریت پروژه وار برخوردار نباشد ره به جایی نمی برد و حتی اگر موفق به پایین کشیدن رژیم شود، توان استقرار دمکراسی و بازسازی کشور را نخواهد داشت. در یک جایی باید بیاموزیم که حرفه ای گرایی، راز برون رفت از استبداد است.

—————————————–

برای دنبال کردن برنامه های تحلیلی نویسنده به وبسایت تلویزیون دیدگاه مراجعه کنید: www.didgah.tv

برای اطلاع از نظریه ی «بی نهایت گرایی» به این کتاب مراجعه کنید: «بی نهایت گرایی: نظریه ی فلسفی برای تغییر» www.ilcpbook.com

آدرس تماس با نویسنده: korosherfani@yahoo.com