معاون بسیج مستضعفین می‌گوید این سازمان فراتر از یک مجموعه نظامی است و فعالیت‌اش با ترک حوزه ایست و بازرسی، روی گشت‌های محله محور متمرکز شده است. شروع فعالیت این گشت‌ها در تهران، با تظاهرات دی هم‌زمان بود.سردار سالار آبنوش، معاون مقاومت مردمی سازمان بسیج مستضعفین می‌گوید چون موثرترین و اولین حضور بسیج در جامعه در زمان جنگ هشت ساله بود، این طور تلقین شد که مجموعه‌ای نظامی است. خبرگزاری فارس به نقل از آبنوش می‌نویسد: «شاید هنوز هم در گوشه ذهن برخی روشنفکرنماها این موضوع وجود داشته باشد و دیده می‌شود که همچنان به این موضوع می‌دمند که بسیجی یعنی همین نظامی‌ها و… در صورتی که بسیج خیلی فراتر از این‌هاست.» او در توضیح این که بسیج فراتر از چه چیزی است می‌گوید: «بسیج در برابر همه مشکلات، تهدیدات و آسیب‌های جامعه، باید سینه سپر کند و آماده باشد تا نظام جمهوری اسلامی را به صورت مردمی، بومی و محلی از هر خطر مصون بدارد.» با این مقدمه، سالار آبنوش خبر می‌دهد که ایست و بازرسی بسیج بخاطر توانمندی ناجا، و با تشخیص مسئولان امنیتی، به تورهای موردی محدود شده است؛ مواردی چون قاچاق کالا، مواد مخدر، ورود اشرار یا مبارزه با حمل سلاح و مهمات. او اضافه می‌کند که سازمان بسیج گشت‌های محله‌ محور را برای "آرامش مردم" راه‌اندازی کرده است: «اما اگر یک روز شورایعالی امنیت ملی یا شورای تامین نیاز به کمک بسیج داشته باشد، آماده‌ایم تا تورهای ایست و بازرسی برگزار کنیم.» آبنوش در توضیح وجاهت قانونی گشت‌های محله محور به سه مبنا اشاره کرده است: «امر به معروف و نهی از منکر، حمایت قضایی از نیروی بسیج و بسیجیان و ماده ۲۰ قانون دادرسی عمومی.‌» او می‌گوید نیروهای بسیجی به عنوان ضابط به رسمیت شناخته شده‌اند و مدارک لازم قانونی نیز در اختیار آنها قرار داده شده است. معاون سازمان بسیج ادامه داده که نیروهای انتظامی موظفند هرکجا جرم مشهودی دیدند ورود پیدا کنند اما اگر به هر دلیلی ناجا در آن صحنه حضور نداشته باشد یا حضور داشته اما اقدام نکند یا احساس کمک کند، ضابطین بسیجی بر اساس قانون می‌توانند نسبت به جرم مشهود ورود پیدا کرده و اقدام کنند. اواسط دی ۹۶ و در بحبوحه تظاهرات سراسری در ایران بود که سردار محمدرضا یزدی فرمانده "سپاه حضرت محمد رسول‌الله" تهران بزرگ، از شروع فعالیت گشت‌های محله محور بسیج در پایتخت خبر داد و گفت قصد سپاه پاسداران از راه‌اندازی این نوع گشت‌ها تامین امنیت لازم در تهران است. احمد ذوالقدر، فرمانده عمليات بسيج علت شروع به کار این گشت‌ها را "شرارت های عناصر آمريکايی و ناامنی در شهرها" خوانده بود. به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید فعالیت این گشت‌ها پیش از تهران در بسیاری استان‌ها و شهرستان‌ها شروع شده بود. سردار محمد غیب‌پرور، فرمانده بسیج در آذر ۹۶ گفته بود در هماهنگی با دستگاه قضایی و نیروی انتظامی گشت‌های ایست و بازرسی بسیج جمع آوری و گشت‌های محله محور جایگزین آن می‌شود. سازمان بسیج از بدو تاسیس در آذر ۱۳۵۸، زیرمجموعه سپاه پاسداران بوده است.