بوئینگ؛ فرصتی که از دست رفت
زمانی که پس از ماه‌ها مذاکره ایران‌ایر با بوئینگ قرارداد بست، بسیاری از فعالان حوزه هوانوردی ایران امیدوار بودند ایران‌ایر و پس از آن خطوط هوایی دیگر ایران دچار تحول شوند اما با تغییرات سیاسی در آمریکا همه چیز تغییر کرد و این فرصت از دست رفت. با این همه برخی معتقدند ایران‌ایر فرصت‌هایی در همین مدت داشته که از دست داده است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه سخنگوی بوئینگ اعلام کرده که این شرکت هنوز هیچ هواپیمایی به ایران تحویل نداده و از آنجا که «دیگر مجوز فروش» هواپیما به ایران را ندارد، هیچ هواپیمایی را به این کشور تحویل نخواهد داد.
این سخنان البته چندان دور از ذهن نبود؛ چند ماهی بود که فعالان حوزه هوانوردی ایران می‌دانستند خبری از هواپیماهای بوئینگ نخواهد بود اما برخی کارشناسان این حوزه انتقاد می‌کنند که ایران‌ایر دو فرصت طلایی را طی دو سال گذشته از دست داده است.
یکی از این فرصت‌ها به زمانی باز می‌گردد که شرکت ترکیش ایر به دلیل مشکلات مالی از خرید دو فروند بوئینگ ۷۷۷ منصرف می‌شود. در این زمان بوئینگ به ایران‌ایر پیشنهاد فروش این دو مدل را می‌دهد اما ایران‌ایر این درخواست را قبول نمی‌کند.
یکی از این فرصت‌ها به زمانی باز می‌گردد که شرکت ترکیش‌ایر به دلیل مشکلات مالی از خرید دو فروند بوئینگ ۷۷۷ منصرف می‌شود. در این زمان بوئینگ به ایران‌ایر پیشنهاد فروش این دو مدل را می‌دهد اما ایران‌ایر این درخواست را قبول نمی‌کند. برخی می‌گویند ایران‌ایر و وزارت راه و شهرسازی ایران از ترس انتقاد منتقدان دولت دست رد به این فرصت طلایی زده بودند.
در آن زمان با تحویل اولین سری ایرباس‌ها به ایران، منتقدان برجام اعلام کرده بودند که هواپیماهای تحویل داده شده توسط ایرباس مرجوعی شرکت‌های دیگر است. خبرگزاری تسنیم در آن زمان گزارشی را منتشر کرده بود با این تیتر چرا ایرباس وارد شده به ایران مرجوعی است؟
این در حالی بود که هواپیماهای تحویل داده شده به ایران ایر از سوی ایرباس کاملاً نو بودند و ایرباس به دلیل منصرف شدن دو ایرلاین یکی از اسپانیا و دیگری از کلمبیا این محصولات را به ایران تحویل داده بود.
فشار رسانه‌های به دلیل تحویل این چند فروند ایرباس چنان بالا رفت و در زمینه بوئینگ‌های ۷۷۷ تکرار شد که ایران ایر از خیر خرید این دو فروند گذشت.
بوئینگ به ایران‌ایر پیشنهاد داده بود به جای تقاضا برای مدل‌هایی که نیاز است چندین سال در صف خرید بماند مدل‌هایی را سفارش دهد که زودتر آماده می‌شوند. یکی از این مدل‌های بوئینگ ۷۴۷ سری ۸۰۰ بود، هواپیمایی که چند سالی است با کاهش مشتری روبرو شده است.
هم اکنون شرکت‌های هوایی برای محصولات پر تقاضای شرکت‌های تولیدکننده به دلیل سفارش‌های بالا، معمولاً چندی سالی باید در صف انتظار باشند و زمانی که یک شرکت هوایی به هر دلیلی سفارش‌های خود را لغو می‌کند، شرکت‌های سازنده هواپیما این سفارش‌های لغو شده را به شرکت‌های هوایی دیگر پیشنهاد می‌دهند.
بوئینگ هم همین کار را کرد و برای اینکه طلسم فروش هواپیما به ایران را بشکند، به ایران ایر پیشنهاد داد تا بوئینگ ۷۷۷ لغو شده، ترکیش‌ایر را بخرد اما ایران‌ایر حاضر به خرید نشد و اعلام کرد تا اردیبهشت سال ۱۳۹۷ صبر می‌کند تا نوبت تحویل سفارش بوئینگ ۷۷۷ خود برسد.
این اتفاقات حتی در ابتدای قرارداد هم رخ داده بود؛ بوئینگ به ایران‌ایر پیشنهاد داده بود به جای تقاضا برای مدل‌هایی که نیاز است چندین سال در صف خرید بماند، مدل‌هایی را سفارش دهد که زودتر آماده می‌شوند. یکی از این مدل‌ها بوئینگ ۷۴۷ سری ۸۰۰ بود هواپیمایی که چند سالی است با کاهش مشتری روبه‌رو شده است.
حتی گفته می‌شد بوئینگ می‌توانست کمتر از یک سال، دو تا چهار فروند را به ایران‌ایر تحویل دهد اما ایران‌ایر باز هم حاضر به خرید بوئینگ ۷۴۷ سری ۸۰۰ نشد.
ایران‌ایر چند سالی است که با از رده خارج کردن بوئینگ‌های ۷۴۷ خود به دلیل سن بالا، مسیرهای دوربرد خود مانند مسیرهای پرمسافر چین و مالزی را تعطیل کرده و تحویل حدود شش فروند از مدل‌های بوئینگ ۷۴۷ و ۷۷۷ می‌توانست این مسیرها را احیا کند.
از طرفی ایران ایر حداقل برای سی سال دیگر در برابر تحریم‌ها احتمالی با خرید این هواپیماها بیمه می‌شد. اما با رد پیشنهادهای بوئینگ عملاً کار به جایی رسید که با تنگ‌تر شدن فضای سیاسی قرارداد بوئینگ از طرف این شرکت آمریکایی لغو شد و احتمال می‌رود همین روند برای ایرباس هم تکرار شود.
وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرده که به دنبال تصمیم دونالد ترامپ برای خارج کردن آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران، مجوز فروش هواپیماهای ایرباس و بوئینگ به ایران لغو می‌شود.
هر هواپیمای مسافربری که لااقل ۱۰ درصد از قطعاتش را شرکت‌های آمریکایی ساخته‌اند، برای فروش به ایران باید از دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (اوفک) مجوز رسمی دریافت کند. البته ایران‌ایر چند ماهی تا لغو این مجوز زمان دارد.
ایران‌ایر اعلام کرده شاید تا آن زمان بتواند سه فروند ایرباس جدید و هشت فروند ای تی آر دیگر تحویل بگیرد.
