به گزارش خبرگزاری ایسنا خامنه‌ای گفت: «بنده از روز اول بارها گفتم به آمریکا اعتماد نکنید. هم در جلسه عمومی گفتم و هم در جلسه خصوصی. گفتم اگر می‌خواهید قرارداد ببندید، تضمین لازم را بگیرید. یکی از شروطی که گفتم این بود که رئیس‌جمهور آمریکا باید امضا کند. مسئولین محترم زحمت کشیدند و عرق ریختند و خب! نتوانستند.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
مذاکرات هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی (آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان) بدون موافقت خامنه‌ای امکان‌پذیر نبوده و چنانکه مذاکره‌کنندگان ایرانی در مناسبت‌های مختلف تاکید کرده‌اند هیچ توافقی بدون اطلاع و تائید او صورت نگرفته است.
تن دادن خامنه‌ای به عبور از خطوط قرمز
رهبر جمهوری اسلامی در جریان مذاکرات هسته‌ای و حتی زمان اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شرط‌ها و خطوط قرمزی تعیین کرد که چنان که اعتراف می‌کند رعایت نشد و او نیز به آن تن داد.
او ۲۹ مهر ماه ۱۳۹۴ در نامه‌ای به رئیس جمهور حسن روحانی یکی از الزام‌های اجرای برجام را “اعلام کتبی رئیس جمهور آمریکا و اتحادیه اروپا” درباره لغو کامل همه تحریم‌ها علیه ایران و عدم “وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای” در دوره اجرای توافق هسته‌ای عنوان کرد.
بیشتر بخوانید: بدبینی فرمانده کل سپاه به نقش اروپا در “سرنوشت برجام”
برخلاف این تاکیدها، توافق هسته‌ای و برجام فقط به تعلیق و لغو گام به گام تحریم‌هایی مربوط می‌شود که به خاطر فعالیت‌های هسته‌ای علیه جمهوری اسلامی اعمال شده و ارتباطی به تحریم‌های غیرهسته‌ای ندارد. در دوران اجرای برجام نیز آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم‌های غیر هسته‌ای زیادی علیه ایران وضع کرده‌اند.
با خروج آمریکا از برجام، ایران امیدوار است با پشتیبانی پنج کشور دیگر طرف توافق هسته‌ای، به خصوص سه کشور اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) اجرای برجام ادامه یابد.
ادامه برجام به شرط “تضمین عملی” اروپا
خامنه‌ای که در مراسم هفته گرامی‌داشت مقام معلم سخن می‌گفت با اشاره به سخنان شب گذشته حسن روحانی گفته است: «حالا گفته می‌شود با سه کشور اروپایی ادامه می‌دهیم. من به این سه کشور هم اعتماد ندارم. اگر می‌خواهید قرارداد بگذارید، تضمین عملی بگیریم وَالّا این‌ها همه همان کار آمریکا را خواهند کرد.»
رئیس دولت دوازدهم دقایقی پس از اعلام خروج آمریکا از برجام تاکید کرد که “یک موجود مزاحم” از توافق هسته‌ای خارج شده و از این پس این توافقی میان ایران و پنج قدرت جهانی خواهد بود.
حسن روحانی گفت: «ما ظرف چند هفته آینده ضمن مذاکره با کشورهای اروپایی، روسیه و چین، رایزنی‌ها و هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهیم. اگر در پایان این مدت کوتاه به این نتیجه برسیم که با همکاری پنج کشور عضو برجام می‌توانیم به هر آنچه که منافع ملت ایران بوده برسیم، علی‌رغم حرف‌های بی‌نزاکت امشب ترامپ، برجام پایدار خواهد ماند و ما می‌توانیم به سمت ثبات در منطقه قدم‌های خود را برداریم.»
بیشتر بخوانید: “رویارویی با ایران” موضوع گفت‌وگوی نتانیاهو با پوتین در مسکو
خامنه‌ای در واکنش به این سخنان گفته است: «اگر توانستید تضمین بگیرید که خب! البته من بعید می‌دانم. اگر نتوانستید تضمین قطعی بگیرید، دیگر نمی‌شود برجام را ادامه داد. مسئولین کشور در امتحان بزرگی هستند. آیا عزت ملت را حفظ خواهند کرد یا نه؟»
رئیس مجلس شورای اسلامی، علی لاریجانی در آغاز نشست علنی روز چهارشنبه تصمیم‌گیری نهایی ایران درباره برجام را وابسته به نتیجه مذاکرات با سه کشور اروپایی عنوان کرد. او از کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خواست “در این دو یا سه هفته مستمرا مذاکرات وزارت خارجه با اروپا را پیگیری و نظارت کند” و نتیجه را برای تصمیم‌گیری نهایی ارائه دهد.
بی‌اعتمادی فرمانده سپاه به کشورهای اروپایی
سردار محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران پیشاپیش مذاکره با کشورهای اروپایی را بی‌ثمر خوانده و می‌گوید اعمال مجدد تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی نیز جای نگرانی ندارد زیرا به ادعای او “پیشرفت‌های کشور ما در سایه تحریم‌ها حاصل شده است”.
به گزارش خبرگزاری فارس، فرمانده کل سپاه با اشاره به سخنان سه‌شنبه شب روحانی گفت: «نیمه‌امیدی که به برجام بسته شده و فرصت یکی‌دو‌هفته‌ای هم که رئیس‌جمهور دیشب اعلام کرد روشن است که اروپایی‌ها بین ایران و آمریکا نمی‌توانند مستقلانه تصمیم بگیرند و وابسته به آمریکا هستند و سرنوشت برجام روشن است.»
رهبر جمهوری اسلامی می‌گوید تصمیم ترامپ برای خروج از برجام نشان داد که فعالیت‌های هسته‌ای ایران “بهانه” بوده است. او گفت: «ما برجام را پذیرفتیم،اما دشمنی با جمهوری اسلامی تمام نشد.حالا مسئله حضور ما در منطقه و مسئله موشک را مطرح می‌کنند؛ اگر این را هم قبول کنیم، مسئله دیگری را شروع می‌کنند.»
بیشتر بخوانید: واکنش‌های گسترده جهانی به خروج آمریکا از برجام
رئیس جمهور آمریکا بارها از برجام به شدت انتقاد کرده و خواستار اصلاح آن شده است. او اعتقاد دارد توافق هسته‌ای مانع ادامه برنامه‌های موشکی مناقشه‌برانگیز ایران نشده، جلوی اقدام‌های “بی‌ثبات‌کننده” این کشور در منطقه را نگرفته و محدودیت زمانی مناسب را برای فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی لحاظ نکرده است.
سه کشور اروپایی طرف مذاکرات هسته‌ای، گرچه بر پایبندی خود به برجام تاکید کرده‌اند برنامه موشک‌های بالستیک ایران و فعالیت‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی را “نگران‌کننده” می‌دانند و از ضرورت انجام “مذاکرات تکمیلی” با این کشور سخن گفته‌اند.
بر این پایه دریافت “تضمین‌های قطعی” از کشورهای اروپایی برای ادامه برجام کار ساده‌ای نخواهد بود؛ این احتمال منتفی نیست که رهبر جمهوری اسلامی این بار نیز مانند برجام، شرط‌های خود را نادیده بگیرد یا به مذاکره بر سر برنامه‌های موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای تن دهد.
نشانه‌های یک “نرمش قهرمانانه” دیگر
نشانه‌هایی از این عقب‌نشینی که خامنه‌ای در مورد توافق هسته‌ای آن را “نرمش قهرمانانه” توصیف کرد در جریان مذاکرات ایران با چهار کشور اروپایی درباره یمن آشکار شده است.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه یک روز پیش از اعلام خروج آمریکا از برجام، تائید کرد که هفته گذشته مذاکراتی درباره یمن میان ایران، فرانسه، بریتانیا، آلمان و ایتالیا در شهر رم انجام شده است.
بیشتر بخوانید: وزیر امور خارجه آلمان ایران را به خویشتن‌داری و مدارا دعوت کرد
حسن روحانی نیز روز یکشنبه، ۱۶ اردیبهشت ماه در جریان سفر استانی به خراسان رضوی گفته بود: «درباره مسئله منطقه؛ ما می‌خواهیم با دنیا حرف بزنیم تا منطقه ما امن باشد. ما با ترکیه و روسیه، راجع به سوریه در حال مذاکره بوده و با کشورهای مختلف برای یمن در حال مذاکره هستیم.»
با توجه به اظهارات روحانی و لاریجانی تکلیف مذاکرات ایران با پنج کشور طرف توافق هسته‌ای باید در چند هفته آینده مشخص شود. دست‌کم برای سه کشور اروپایی مصون ماندن شرکت‌های این کشورها از تحریم‌های آمریکا در صورت همکاری با ایران تعیین کننده خواهد بود.
