دیدگاه| تاریخچه اخبار جعلی در ایران؛ دروغ‌ها از دوره خمینی شدید شد

مقاله ای در فارین افرز از آرین طباطبایی، استاد علوم سیاسی و کارشناس ارشد اندیشکده رند

مداخله ایران در فضای آنلاین نباید برای واشنگتن جای شگفتی باشد: تلاش های ایران برای پخش اطلاعات نادرست در خارج از کشور محدود بوده و شواهدی در دست نیست که حساب های کاربری به تازگی حذف شده به طور مشخص برای اثرگذاری بر انتخابات میان دوره ای ماه نوامبر در آمریکا طراحی شده بود، اما تهران با جنگ اطلاعاتی غریبه نیست. جمهوری اسلامی مانند دیگر رژیم های استبدادی به خوبی می داند که اطلاعات سرمایه سیاسی است.

روش های جمهوری اسلامی در پخش اطلاعات نادرست به پیشینه خود رژیم برمی گردد.

مشاوران نزدیک آیت الله خمینی که عمدتا تحصیلکرده غرب بودند به او کمک کردند پیامی پدید بیاورد که همزمان با چند مخاطب ارتباط برقرار کند: ایرانیان در داخل و خارج کشور، خاورمیانه و جهان اسلام، و غرب. خمینی برای مخاطب غربی یک مبارز راه آزادی تصویر شد که می کوشد سعادت و آزادی را برای کشورش به ارمغان بیاورد. مشاوران خمینی این کار را اغلب با حذف یا تغییر بعضی واژه ها و جملات او انجام می دادند. این استراتژی جواب داد، زیرا بیشتر ژورنالیست های غربی اغلب به ترجمه مشاوران خمینی از حرف های او استناد می کردند.

انقلابیون کاربرد اطلاعات نادرست را می دانستند. آن ها در آمار شمار مجروحین اعتراض های ضد رژیم اغراق می کردند و شاه را مقصر حوادثی از جمله آتش سوزی سینما رکس در سال ۱۳۵۷ اعلام کردند که باعث مرگ دست کم ۳۷۷ نفر در آبادان شد. انقلابیون حتی گزافه گویی را به جای رساندند که زلزله طبس در سال ۱۳۵۷ را نتیجه پرتاب زباله های اتمی غرب یا نتیجه آزمایش های زیرزمینی هسته ای آمریکا عنوان کردند. اسناد رسمی جمهوری اسلامی در تضاد با روایات ساخته و پرداخته انقلابیون از چند واقعه قرار دارد.

پس از سقوط شاه، رژیم این ماشین تبلیغاتی انقلابی را نهادینه کرد. یک دستگاه رسانه ای جدید که به کنترل روایات در ایران و پخش مطالب مورد علاقه در خارج کمک کند. طی دهه های آتی، تمام نهادهای اصلی رژیم شروع به راه اندازی رسانه های خود کرده و بسیاری شان به چند زبان برنامه پخش می کردند. امروزه، محتوای تهیه شده به زبان انگلیسی برای ترویج روایت رژیم از مسائل مختلف در غرب به کار می رود، در حالی که از برنامه های تهیه شده به زبان عربی برای تهییج جوامع عرب همراه در منطقه استفاده می شود.

وزارت اطلاعات که پس از انقلاب جایگزین ساواک شد در اجرای کارزار پیام رسانی رژیم نقش اصلی را برعهده داشته است. سپاه پاسداران واحد اطلاعاتی خود را دارد و چند رسانه از جمله «فارس نیوز» و «تسنیم» را اداره یا به طور غیرمستقیم کنترل می کند. سپاه با استفاده از این وبسایت ها و رسانه های اجتماعی سیاست های مخالف انقلاب را به انتقاد گرفته، مخالفان داخلی را تضعیف کرده و فعالیت هایی را در خارج تبلیغ می کند. از جمله این اقدامات انتشار تصاویر فرماندهان نظامی ایران در عراق و سوریه است. همزمان «پرس تی وی» به تهران امکان ارتباط با بینندگان هم نظر در غرب را می دهد. «پرس تی وی» عمدتا به انتشار نظراتی از سوی اروپایی ها و آمریکایی ها می پردازد که از سیاست های تهران حمایت می کنند.

هر چند رژیم بسیاری از رسانه های اجتماعی شامل فیسبوک و توئیتر را ممنوع کرده است، مقام های رسمی و سازمان هایی در ایران از آن ها برای پخش مطالبی به زبان های مختلف در حمایت از سیاست ایران در داخل و خارج استفاده می کنند. تلاش های آن ها از سوی شبکه ای از حساب های کاربری در فیسبوک، توئیتر، اینستاگرام، تلگرام و واتزاپ مورد حمایت قرار می گیرد که به طور مستقیم یا غیر مستقیم با رژیم در ارتباط هستند.

دیدگاه های ضد سعودی و ضد اسرائیلی ترویج شده در حساب های کاربری مرتبط با ایران بیانگر سیاست های تند در داخل ایران است و در عین حال به جناح چپ سیاسی در آمریکا گرایش دارد. از این رو امکان اثر گذاری شان بر انتخابات آمریکا با تلاش های روس ها که هدفشان بیشتر اثرگذاری بر رای دهندگان جناح راست بوده، متفاوت است.

تاثیر دقیق مسدود کردن حساب های مرتبط با ایران هنوز روشن نیست. هر چند قابلیت های ایران در مقایسه با روسیه برای اثرگذاری بر انتخابات آمریکا محدودتر است، ولی رژیم با فرارسیدن فصل انتخابات میاندوره ای ایالات متحده، در برابر تلاش های آمریکا برای به صفر رساندن صادارت نفت ایران در آبان ماه، بیکار نخواهد نشست.

* برگردان فارسی این گزارش تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاماً بازتاب دیدگاه صدای آمریکا نیست.