رئیس‌جمهوری آمریکا معتقد است افزایش حداکثری فشار بر ایران موجب تغییر رفتار جمهوری اسلامی خواهد شد. هنینک ریکه، کارشناس اتاق فکر "انجمن آلمانی برای سیاست خارجی" در برلین این سیاست را خطرناک می‌داند.هنینک ریکه، مدیر برنامه "روابط فرااقیانوسی آلمان و ایالت متحده آمریکا" در اتاق فکر "انجمن آلمانی برای سیاست خارجی" است. او به پرسش‌های دویچه‌وله در مورد بازگشت تحریم‌های آمریکا علیه ایران و تأثیر این تحریم‌ها بر روابط فرااقیانوسی آلمان و آمریکا پاسخ داده است. آقای ریکه به نظر بنیاد شما انگیزه آمریکا از اعمال دوباره تحریم‌های مناقشه‌برانگیز علیه ایران علی‌رغم تعهد ایران به توافق اتمی- چیست؟ برای آمریکا فعالیت‌های اتمی ایران هرگز به تنهایی مهمترین مسئله نبوده است. برای آمریکایی‌ها همواره یک مجموعه اتهامات علیه ایران مطرح بوده است. به عنوان مثال حمایت ایران از گروه‌های خشونت‌طلب شیعه در کشورهای همسایه؛ تهدید اسرائیل و به رسمیت نشناختن آن به عنوان یک کشور مستقل؛ وضعیت بد حقوق بشر در ایران؛ تنش با عربستان سعودی؛ نقش ایران در سوریه و عراق که موقعیت استراتژیک ایران را بهبود بخشیده است. آمریکایی‌ها می‌خواهند با همه اینها مقابله کنند. توافق اتمی با ایران از دید آمریکا قرار بود ابتدا پاسخی برای برنامه اتمی ایران باشد تا شرایط مذاکره بر سر سایر موضوعات هموار شود. این انتظار اما برآورده نشد. حال دولت دونالد ترامپ و جمهوری‌خواهان آمریکا امیدوارند با فشار شدیدی که بر جمهوری اسلامی اعمال می‌کنند، حکومت ایران زیر فشار اقتصادی متزلزل شود تا ایرانی‌ها به نوعی، به دموکراسی برسند. سیاستی که ایالات متحده آمریکا درقبال ایران در پیش گرفته چقدر واقع‌بینانه است؟ این سیاست بسیار خطرناک و ساده‌لوحانه است. ایرانیان هرچند از دولت خود شکایت دارند، اما در مجموع علیه جمهوری اسلامی نیستند. از آن مهمتر آنها بسیار ملی‌گرا هستند و از دخالت خارجی در کشور خود متنفرند. این واقعیت که ایالات متحده و انگلستان سال ۱۹۵۳ میلادی یک نخست‌وزیر منتخب دموکرات (مصدق) را سرنگون کردند و شاه مستبد را به قدرت برگردادند، در ایران هرگز فراموش نشده است، این را هر دانش‌آموز ایرانی می‌داند. احتمال موفقیت اتحادیه اروپا و دولت آلمان برای ارائه ضمانت‌های اقتصادی به ایران برای حفظ توافق اتمی را چطور ارزیابی می‌کنید؟ به نظر من شانس چندان زیادی وجود ندارد. با اعمال تحریم‌های ثانویه آمریکا عملا همکاری شرکت‌های خارجی- حتی غیرآمریکایی در بخش‌های مشخصی از اقتصاد ایران غیرممکن می‌شود. گذشته از تحریم‌های مالی که مبادلات مالی باایران را قطع می‌کنند، تجارت با ایران هم به دلیل مجازات‌های آمریکا برای اروپایی‌ها مقرون به صرفه نخواهد بود. اتحادیه اروپا نمی‌تواند به سادگی راهکاری برای مقابله با این تحریم‌ها پیدا کند. البته قانونی به نام "مقررات مسدود کردن" همزمان با بازگشت تحریم‌های آمریکا به مرحله اجرا درآمده که شرکت‌های اروپایی را از تسلیم شدن برابر این تحریم‌ها منع می‌کند و امکانی برای جبران خسارت مالی آنها در نظر گرفته است. اما در عمل، اجرای این قانون بسیار سخت است. شرکت‌های اروپایی خود تصمیم می‌گیرند که آیا می‌خواهند در بلند مدت از بازار آمریکا خارج شوند یا خیر. به هرحال بازار آمریکا برای آنها از بازار ایران جذابیت بیشتری دارد. هیچ راه قانونی وجود ندارد که شرکت‌های اروپایی را مجبور کند همچنان در ایران فعال باشند. در نتیجه می‌توان گفت آمریکایی‌ها وضعیتی را ایجاد کرده‌اند که هیچ کشوی غیر از روسیه و چین که با شرکت‌های دولتی خود فعالیت اقتصادی می‌دانند، راهکاری برای حفظ معاملات خود با ایران ندارد. اتحادیه اروپا امکانات اندکی دارد. آیا هنوز امکانی برای در پیش‌گرفتن سیاست مشترکی در مورد ایران برای اتحادیه اروپا – یا آلمان – و ایالات متحده آمریکا وجود دارد؟ خواست آلمان و اروپا بازگشت آمریکا به سیاستی واقع‌بینانه در قابل ایران است. البته نگاهی به فهرست درخواست‌های وزیر خارجه آمریکا از ایران نشان می‌د‌هد که وضعیت موجود چقدر دشوار است. آمریکا خواستارتوقف دائمی برنامه اتمی ایران است. می‌گوید توسعه موشک‌های بالستیک باید به پایین‌ترین سطح ممکن رسد و ایران باید از تمام درگیری‌های منطقه خاورمیانه خارج شود و حمایت از گروه‌های شیعه را متوقف کند. اینها خواسته‌هایی هستند که رسیدن به آنها به سادگی ممکن نیست. در هر صورت، آنها خواستار تغییر سیاست‌هایی هستند که در نهایت چیزی از نظام جمهوری اسلامی باقی نمی‌گذارد. خواسته‌های آمریکا زیاد‌ه‌خواهی نیست؟ ابتدا باید ببینیم که آمریکایی‌ها واقعا چه می‌خواهند. این درست است که برنامه موشکی ایران باید محدود شود. این مسئله اما باید بخشی از یک مجموعه مذاکرات با ایران باشد. حق حاکمیت اسرائیل نباید زیر سوال رود. هرچند که به سختی می‌توان ایران را به پذیرش آن متقاعد کرد، چون دشمنی با اسرائیل بخشی از دکترین نظام جمهوری اسلامی است. و در اصل باید از ایران خواست که در جنگ داخلی سوریه و یمن نقش سازنده‌ای داشته باشد و از نفوذ خود برای پایان جنگ استفاده کند. مطمئنا، اگر ایران بتواند چنین نقشی ایفا کند برای آمریکایی‌ها دشوار خواهد بود که بگویند: "شما آدم بدها هستید". اما رسیدن به این خواسته‌های نیازمند گرفتن امتیازات زیادی از ایران است. آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها نقطه نظرات مشترکی دارند. اما در چند ماه گذشته، از زمانی که دونالد ترامپ اعلام کرده می‌خواهد دوباره مذاکره کند و همه چیز را مجددا به بحث بگذارد، اعتماد میان دوطرف از بین رفته است. بسیاری از خود می‌پرسند: چطور می‌شود اصلأ به توافق رسید؟ ایران باید چه کار کند؟ حقیقت اینجاست که ایران علاقه‌ای ندارد که چنین تحریم‌هایی را به دلیل ادامه برنامه اتمی خود تحمل کند. در واقع ایران علاقه‌مند است که به نوعی به غرب نزدیک شود. اما آمریکایی‌ها آنقدر دست بالا گرفته‌اند که ایران نمی‌تواند خواسته‌های آنها را برآورده کند. مصاحبه‌کننده: هانس اشپوس
“سیاست آمریکا در قبال ایران خطرناک و ساده‌لوحانه است”
