همزمان با تهدیدهای جدید ایران| اهمیت تنگه هرمز برای امنیت انرژی جهان در چیست؟
به دنبال هشدار تلویحی حسن روحانی رئیس جمهوری ایران، فرمانده کل سپاه پاسداران نیز روز پنجشنبه در هشداری مشابه گفت اگر ایران نتواند از تنگه هرمز برای انتقال نفت استفاده کند، دیگران هم نخواهند توانست.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایران، ایرنا، محمدعلی جعفری در همایشی در شهر تهران گفت، «می‌توان به دشمنان فهماند که استفاده از تنگه هرمز برای همه و یا برای هیچ کس، چه معنا و مفهومی می‌تواند داشته باشد.»
این در حالی است که ارتش ایالات متحده در واکنش به این تهدیدهای مقام‌های ایرانی بار دیگر بر تعهد و آمادگی خود در محافظت از دریانوردی بین‌المللی و نقل و انتقالات تجاری در آب‌های خلیج فارس تاکید کرده است.
خبرگزاری رویترز در گزارشی نگاهی انداخته است به ویژگی‌های تنگه هرمز و اهمیت آن در حوزه انرژی:
تنگه هرمز چیست؟
- آبراهه‌ای است که ایران و عمان را از یکدیگر جدا و خلیج فارس را به دریای عمان و دریای عرب متصل می‌کند.
- باریکترین نقطه آن ۲۱ مایل (۳۳.۸۰ کیلومتر) پهنا دارد، اما کشتی‌ها تنها در یک پهنای ۲ مایلی می‌توانند تردد کنند.
چرا مهم است؟
- طبق برآورد اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، در سال ۲۰۱۶ میزان انتقال نفت از تنگه هرمز به رکورد ۱۸ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت در روز رسید، که در مقایسه با سال میلادی قبل از آن ۹ درصد بیشتر بود. از این رو، حدود ۳۰ درصد انتقال دریایی نفت خام جهان از طریق تنگه هرمز انجام می‌شود.
- طبق برآورد شرکت تحلیل داده‌های نفتی «وُرتِکسا»، میزان انتقال نفت خام و میعات گازی از مسیر تنگه هرمز در سال ۲۰۱۷ میلادی حدود ۱۷ میلیون و دویست هزار بشکه در روز، و در شش ماهه نخست سال ۲۰۱۸ نیز حدود ۱۷ میلیون و چهارصد هزار بشکه در روز بوده است.
- بیشتر صادرات نفت خام عربستان سعودی، ایران، امارات متحده عربی، کویت و عراق از طریق این آبراهه انجام می‌شود. تنگه هرمز همچنین مسیر عمده صادرات گاز مایع قطر است.
- در طول جنگ هشت ساله ایران و عراق در دهه ۸۰ میلادی، هر دو طرف تلاش کردند صادرات نفت طرف مقابل از این مسیر را مختل کنند، که به «جنگ نفتکش‌ها» معروف شد.
- ناوگان پنجم نیروی دریایی ارتش ایالات متحده، مستقر در بحرین، وظیفه محافظت از دریانوردی بین المللی و تامین امنیت کشتی‌های تجاری و نفتکش‌ها در این منطقه را بر عهده دارد.
- شرکت مشاوره‌ای انرژی «پتروماتریکس» که ناوهای هواپیمابر ارتش ایالات متحده در منطقه را رصد می‌کند می‌گوید در حال حاضر هیچ ناو هواپیمابری در خلیج فارس حضور ندارد و ناوی که می‌توانست در کوتاه‌ترین زمان خود را از شرق مدیترانه به خلیج فارس برساند، به آتلانتیک اعزام شده است.
- در زمان دولت جرج بوش همیشه یک یا دو ناو هواپیمابر در خلیج فارس بودند، و در دوران ریاست ریاست جمهوری باراک اوباما نیز مقاطع کوتاهی بود که ناوهای هواپیمابر آمریکایی در منطقه حضور نداشتند؛ که گفته می‌شد دلیل آن جلب رضایت ایران در زمان مذاکرات هسته‌ای بود.
خطوط انتقال جایگزین
امارات متحده عربی و عربستان سعودی مسیرهای جایگزینی را برای دور زدن تنگه هرمز به منظور انتقال نفت صادراتی خود ایجاد کرده‌اند. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در جدولی، مشخصات خطوط انتقال نفت و گاز فعال که به جای انتقال با کشتی از طریق تنگه هرمز درست شده را نشان می‌دهد.
حوادث تنگه هرمز
- در ژوئیه ۱۹۸۸ ناو آمریکایی «وینسنس» یک هواپیمای مسافری ایرانی را هدف قرار داد که بر اثر آن ۲۹۰ مسافر هواپیما کشته شدند. واشنگتن گفت این یک حادثه بوده و هواپیما اشتباهی به جای یک جنگنده نظامی هدف قرار گرفت. تهران آن را حمله‌ای عمدی قلمداد کرد.
- اوایل سال ۲۰۰۸ ایالات متحده گفت قایق‌های ایرانی با نزدیک شدن به سه رزمناو آمریکایی در آب‌های تنگه هرمز، ناوهای ارتش آمریکا را تهدید کرده‌اند.
- در ژوئن ۲۰۰۸ محمدعلی جعفری فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت، در صورت حمله به ایران کشورش کنترل کشتیرانی در تنگه هرمز را در دست خواهد گرفت.
- در ژوئیه ۲۰۱۰ به یک نفتکش ژاپنی به نام «ام استار» در تنگه هرمز حمله شد. یک گروه جهادی وابسته به القاعده تحت عنوان «سپاه عبدالله اعظم» مسئولیت حمله را بر عهده گرفت.
- در ژانویه ۲۰۱۲ ایران به تلافی تحریم‌های نفتی آمریکا و اتحادیه اروپا علیه تهران، تهدید به بستن تنگه هرمز کرد.
- در ماه مه ۲۰۱۵ شناورهای نظامی ایرانی به یک نفتکش با پرچم سنگاپور، که گفته می‌شد به یک سکوی نفتی ایرانی آسیب رسانده است، شلیک کردند که در نهایت منجر به توقف آن توسط نیروهای ایرانی و ضبط محموله کشتی شد.
- روز سوم ژوئیه ۲۰۱۸ حسن روحانی رئیس جمهوری ایران در واکنش به برنامه آمریکا برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران، در سخنانی در سوئیس به توانایی تهران به مختل کردن جریان نفت در تنگه هرمز اشاره کرد.
- یک روز بعد، یکی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز گفت که اگر صادرات نفت ایران متوقف شود، ایران صادرات کل نفت از طریق تنکه هرمز را متوقف خواهد کرد.
