به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، علی‌اکبر ولایتی پنج‌شنبه (۱۳ اردیبهشت/ ۳ مه) گفت: «حتی اگر کشورهای همسوی آمریکا به ویژه اروپایی‌ها برای ماندن برجام، بخواهند با آمریکایی‌ها در برجام تجدیدنظر کنند، مطمئناً یکی از گزینه‌های ما عقب‌نشینی از برجام است.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
سه کشور اروپایی طرف قرار داد هسته‌ای (بریتانیا، فرانسه و آلمان) گرچه اعلام کرده‌اند به توافق هسته‌ای پایبند می‌مانند، با نزدیک شدن به موعد تصمیم‌گیری ایالات متحده درباره آینده برجام (۱۲ مه/ ۲۲ اردیبهشت)، بیش از پیش در مورد ضرورت اصلاح این توافق با کاخ سفید هم‌صدا شده‌اند.
هشدار تکراری ولایتی
سخنان مشاور ارشد علی خامنه‌ای درباره واکنش ایران به خروج احتمالی آمریکا از برجام حرف تازه‌ای نیست، اما اظهارات اخیر او در حالی بیان شده که شمار دیگری از مقام‌های ایرانی احتمال خروج آمریکا از برجام را بسیار زیاد ارزیابی کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا ولایتی هفته گذشته (ششم اردیبهشت) گفته بود درصورت خروج آمریکا از توافق هسته‌ای (برجام)، ایران نیز “حتما” از آن خارج می‌شود. او ۱۹ فروردین ماه هم سخنان مشابهی گفته است.
مطابق مصوبه کنگره آمریکا، رئیس جمهور ایالات متحده باید در دوره‌های ۱۲۰ روزه درباره تعلیق تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران تصمیم بگیرد. دونالد ترامپ بار گذشته ۲۲ دی ماه تعلیق تحریم‌ها را تمدید کرد و در عین حال گفت این کار را احتمالا “برای آخرین بار” انجام داده و تکرار آن مستلزم اصلاح برجام است.
بیشتر بخوانید: سفیر ایران در بریتانیا: خروج آمریکا از برجام یعنی پایان توافق
امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، روز گذشته (چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت) ضمن حمایت از حفظ توافق هسته‌ای، از ضرورت انجام “مذاکرات تکمیلی” با ایران درباره مسائلی سخن گفتند که دغدغه‌های ترامپ محسوب می‌شوند.
ترامپ معتقد است که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) مانع ادامه برنامه‌های موشکی مناقشه‌برانگیز ایران نشده، جلو اقدام‌های “بی‌ثبات‌کننده” این کشور در منطقه را نگرفته و محدودیت زمانی مناسب را برای فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی لحاظ نکرده است.
خروج عملی آمریکا و اروپا از برجام؟
شماری از مقام‌های ارشد ایران، از جمله محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت احتمال خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را “بسیار زیاد” ارزیابی کرده‌اند و دبیر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی حتی معتقد است که آمریکا و کشورهای اروپایی “در عمل” از این توافق خارج شده‌اند.
محمد جواد جمالی به خبرگزاری مهر گفت: «هم ترامپ و هم اروپایی‌ها تاکنون عملاً از برجام خارج شده‌اند، چرا که این همه رفت و آمدهای دیپلماتیک و اقتصادی عملاً نتیجه‌ای نداشته و اروپایی‌ها نیز به خاطر ترس از تحریم‌های ثانویه، با آمریکا همراهی کرده‌اند.»
بنابر این گزارش دبیر کمیسیون امنیت ملی مجلس در عین حال این احتمال را نیز منتفی ندانسته که آمریکا به جای خروج رسمی از برجام، رویه دو سال گذشته خود را “با تشدید تحریم‌ها دنبال کند” و مانع سود بردن ایران از توافق هسته‌ای شود.
بیشتر بخوانید: مرکل بر “توافق مکمل” با ایران در عین حفظ برجام تأکید کرد
جمالی می‌گوید هدف آمریکا از این کار انداختن توپ در زمین جمهوری اسلامی است تا تبعات حقوقی و سیاسی خروج از برجام را “به گردن ایران بیندازد”. او افزود: «اتفاقاً در این شرایط همه گروه‌های سیاسی و ارکان نظام به این نتیجه رسیده‌اند که خویشتنداری نیز حدی دارد.»
سناریوهای پسابرجامی ایران
حمید بعیدی‌نژاد، مذاکره‌کننده‌ی ارشد هسته‌ای جمهوری اسلامی و سفیر کنونی ایران در بریتانیا در گفت‌وگو با شبکه “سی‌ان‌ان” خروج آمریکا از برجام را پایان توافق هسته‌ای عنوان کرد و گفت در چنین شرایطی ممکن است تهران غنی‌سازی اورانیوم را از سر بگیرد و در همکاری‌های خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تجدیدنظر کند.
مسئولان جمهوری اسلامی تا کنون سناریوهای مختلفی درباره واکنش احتمالی ایران به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اعلام کرده‌اند که یکی از آنها خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است.
بیشتر بخوانید: محافل دولتی آمریکا: تصمیم ترامپ برای خروج از برجام تقریبا قطعی است
دبیر کمیسیون امنیت ملی مجلس سناریوی تازه‌ای مطرح کرده که تا کنون به این صورت کمتر شنیده شده است: «در صورت وقوع چنین اتفاقی [خروج آمریکا از برجام]، باید تصمیمات مقتضی را بگیریم که مهمترین آن، بازگشت به شرایط قبل از برجام است تا کشورهای پنج به اضافه یک مجبور شوند سر میز مذاکره بنشینند و رضایت جمهوری اسلامی را جلب کنند.»
مشخص نیست که “ارکان نظام” جمهوری اسلامی چقدر با این سناریو که به معنای مذاکره مجدد بر سر پرونده هسته‌ای ایران است موافق هستند. مذاکرات مجدد چیزی است که ترامپ خواستار آن است و مسئولان ارشد جمهوری اسلامی تا کنون و دست‌کم به طور رسمی از اساس با آن مخالفت کرده‌اند.
