یکی از مدیران پژوهشکده پولی و بانکی می‌گوید حفظ بهای ۴۲۰۰ تومانی برای دلار کار آسانی نیست و مسئولیت آن متوجه دولت است. او می‌افزاید بدنه کارشناسی بانک مرکزی نیز به نتیجه‌بخش بودن سیاست‌های ارزی دولت خوش‌بین نیست.کامران ندری، مدیر گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی، برنامه بانک مرکزی برای جذب سپرده‌های ارزی را آخرین تلاش دولت برای تک‌نرخی کردن بهای دلار خواند و تاکید کرد که این راه‌حل تا کنون کارایی لازم را نداشته است.

خبرگزاری کارگری ایلنا روز جمعه (هقتم اردیبهشت/ ۲۷ آوریل) از قول ندری نوشت: «کارشناسان چندان امیدوار نیستند که این برنامه نتیجه‌بخش باشد اما دولت تمام تلاش خود را می‌کند تا نرخ ارز را در حد ۴۲۰۰ تومان نگه دارد و این آخرین تلاش دولت در این زمینه است.»

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

مدیر گروه بانکداری اسلامی می‌گوید بدنه کارشناسی بانک مرکزی نیز با این برنامه دولت چندان موافق نیست و امیدوار نیستند که این برنامه بتواند نتیجه بخش باشد.

او وضعیت بازار ارز را بحرانی توصیف کرد و افزود تک‌نرخی کردن دلار با قیمت ۴۲۰۰ تومان زمانی می‌توانست اجرایی شود که بانک مرکزی توانایی پاسخ دادن به تمام نیازهای ارزی کشور را می‌داشت.

افزایش شدید بهای ارزهای معتبر در بازار آزاد ایران از ماه‌های پایانی سال گذشته آغاز شد و در ماه جاری نیز ادامه یافت. محمد باقر نوبخت، سخنگوی دولت ۲۱ فروردین در جمع خبرنگاران اعتراف کرد: «بازار ارز را با مماشات اداره کردیم.»

همزمان با این سخنان، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور در اقدامی غیرمنتظره اعلام کرد که ستاد اقتصادی دولت برای ساماندهی بازار ارز، دلار را با بهای ۴۲۰۰ تومان تک‌نرخی کرده است.

در پی اعلام این تصمیم، بانک مرکزی با صدور بیانیه‌هایی به تشریح برنامه‌ها و سیاست‌های خود در این حوزه پرداخت. بر اساس این برنامه‌ها ارز مسافرتی حداکثر هزار یورو و یک بار در سال به مسافران تعلق می‌گیرد و نگهداری بیش از ۱۰ هزار یورو و خرید و فروش ارز خارج از سیستم بانکی غیرقانونی محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: آیا عرضه دلار ۵۵۰۰ تومانی پایان سیاست تک‌نرخی کردن ارز است؟

بسیاری از کارشناسان از نخستین روزهای اعلام سیاست‌های جدید ارزی دولت، این طرح را محکوم به شکست ارزیابی کرده و مانند مدیر گروه بانکداری اسلامی یکی از علت‌های آن را عدم پاسخگویی بانک مرکزی به نیازهای ارزی موجود در جامعه عنوان کردند.

تقاضای ارز در بازار آزاد

مطابق گزارش‌ها واقعیت بازار آزاد و خرید و فروش دلار آمریکا به بهایی بیش از ۵۵۰۰ تومان، به رغم تمام برخوردهای پلیسی با معامله‌کنندگان، بیانگر وجود تقاضاهایی در بازار است که به قیمت‌های دستوری مصوب دولت اعتنایی ندارند.

جمشید عدالتیان، اقتصاددان و عضو اتاق بازرگانی ۲۵ فروردین به خبرگزاری ایلنا گفت: «به نظر بنده تک نرخی شدن ارز که یکی از انتظارت فعالین اقتصادی و تولیدکنندگان بود دوام چندانی نخواهد داشت و با فشار تقاضا و اینکه این سیاست قادر به پوشش تمام نیازهای متقاضیان نیست، احتمالا دوباره دو نرخ بر بازار حاکم خواهد شد.»

او پیش‌بینی کرده بود کسانی که برای مسافرت‌های خارجی به بیش از هزار یورو در سال نیاز دارند به اجبار به بازار آزاد رو می‌آورند و به همین دلیل تک‌نرخی کردن دستوری بهای ارز مانند تجربه‌های قبلی پایدار نخواهد بود.

بیشتر بخوانید: اطلاعیه‌های ارزی بانک مرکزی و سردرگمی متقاضیان

یکی دیگر از سیاست‌های دولت برای ساماندهی بازار ارز، جذب منابع ارزی موجود به سیستم بانکی است که شهروندان به دلیل تجربه‌های منفی خود در سال‌های پایانی دولت دهم به آن رغبتی نشان نمی‌دهند.

ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی روز ۷ اردیبهشت به خبرگزاری مهر گفت میزان سود سپرده‌های دلاری ۵ و یورویی ۴ درصد تعیین شده و بانک مرکزی این سپرده‌ها و سود آن را تضمین می‌کند.

ابتدای دهه ۹۰ خورشیدی نیز بانک‌ها مردم را به افتتاح حساب‌های سپرده ارزی تشویق کردند اما با شدت گرفتن فشار تحریم‌های مالی و بانکی، بانک‌ها قادر به بازپرداخت موجودی و سود این حساب‌ها به همان ارز نبودند.

سیاست‌های متناقض ارزی

شماری از کارشناسان معتقدند سیاست‌های دولت و بانک مرکزی برای سازماندهی بازار ارز شتابزده تدوین شده و دارای تناقض‌ها و ابهام‌های فراوان است.

بانک مرکزی در اطلاعیه ۲۱ فروردین ماه خود نوشته بود: «تمام اشخاصی که سابقاً اقدام به خرید ارز به صورت اسکناس کرده‌اند و در تاریخ صدور این اطلاعیه بیش از ۱۰ هزار یورو یا معادل آن ارز در اختیار دارند، حداکثر تا پایان ماه جاری نسبت به سپرده گذاری ارز در بانک‌های مزبور یا فروش آن به بانک‌ها اقدام کنند.»

بر پایه این اطلاعیه نگهداری بیش از ۱۰ هزار یورو پس از این مهلت غیرقانونی است. با این همه ولی‌الله سیف یک هفته پس از پایان این مهلت همچنان تلاش می‌کند مردم را برای سپرده‌گذاری ارزی متقاعد کند.

بیشتر بخوانید: سعید لیلاز: تک‌نرخی کردن ارز محکوم به شکست است

مدیر گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی به خبرگزاری ایلنا گفته است: «رئیس بانک مرکزی باید مسئولیت این اتفاقاتی را که در مورد نرخ ارز افتاد بپذیرد، اما واقعیت این است که کسی نمی‌تواند در این وضعیت ارزش پول ما در مقابل ارزهای خارجی را حفظ کند.»

ناظران افزایش خرید و فروش ارز در بازار آزاد در روزهای اخیر را نشانه شکست سیاست‌های ارزی دولت ارزیابی می‌کنند. کامران ندری تاکید کرده که مسئولیت این ناکامی متوجه دولت است که “خود را جدای از بدنه بانک مرکزی دانسته و تصمیم‌گیری می‌کند”.