کانادا و گنجاندن سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی
پارلمان کانادا طی مصوبه‌ای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داد. به نظر می‌رسد با موافقت قریب الوقوع دولت چپ‌گرای کانادا، این مصوبه رسمی شده و کل هیئت حاکمه کانادا از آن حمایت کنند.
با این حال این اتفاق طبق ساختار قانونی کانادا فرایندی زمان‌بر و طولانی است. ابتدا باید در کابینه و توسط وزرا مورد بحث و بررسی قرار بگیرد که ممکن است مشمول تغییراتی نیز بشود.
بدین ترتیب اگر این مصوبه نهایی و اجرایی شود، کانادا اولین کشوری در جهان است که به صورت رسمی و حقوقی سپاه را گروه تروریستی تلقی می‌کند.
این تصمیم فقط گنجاندن یک نام در فهرست گروه‌های تروریستی نیست، بلکه پیامدهای قابل اعتنایی در سیاست ایران، جهان و خاورمیانه خواهد داشت.
پیش از دولت کانادا، دولت آمریکا در دو مقطع اقدام مشابه را مورد بررسی قرار داد. نخست در زمان ریاست جمهوری اوباما و سپس در دوره ترامپ. اما در هر دو مورد، کاخ سفید بعد از ارزیابی‌های کارشناسی سازمان های امنیتی و وزارت دفاع آمریکا آن را کنار گذاشت و سیاست‌های تنبیهی‌اش را متوجه سپاه قدس، ابزار منطقه‌ای سپاه، کرد.
تفاوت موقعیت کانادا و آمریکا در این خصوص نیازمند توجه است. کانادا حضور نظامی در نزدیکی مرزهای ایران ندارد و از این رو نمی‌تواند مستقیما هدف فعالیت‌های تلافی‌جویانه سپاه و به‌ویژه سپاه قدس قرار بگیرد. اگرچه جزو ائتلاف ضد داعش است، همکاری گسترده ای با عملیات نظامی آمریکا ندارد.
تهدید عزیز جعفری فرمانده سپاه که هشدار داد در صورتی که سپاه در فهرست تروریستی آمریکا قرار بگیرد، این کشور باید مراکز نظامی خود را از مرزهای ایران تا فاصله مشخصی دور کند، در تصمیم‌گیری دولت آمریکا بی تاثیر نبود. اما کانادا این وضعیت را ندارد و جمهوری اسلامی نیز تهدید بزرگی را از ناحیه این کشور آن سوی اقیانوس اطلس متوجه خود نمی‌بیند.
ولی در عین حال نسبت به آن بی‌تفاوت نیست و موضعگیری وزارت خارجه در محکومیت اقدام پارلمان کانادا که دریچه بهبود روابط بین ایران و کانادا در دوره نخست وزیری جاستین ترودو را می‌بندد، ریشه در ناخشنودی مقامات تهران دارد.
قرار گرفتن سپاه در فهرست تروریسم از سوی یک دولت باعث می شود تا فرماندهان و مسئولان سپاه و حتی مقامات گذشته اهداف مشروعی برای برخوردهای امنیتی و قضایی کشور هدف باشند. همچنین اموال آنها مصادره شده و همکاری های امنیتی و نظامی با سپاه ممنوع می شود. با توجه به درهم تنیدگی سیستم نظامی و دفاعی ایران با سپاه، عملا دامنه شمول تصمیمات دولت کانادا کل نیروهای نظامی ایران را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
این اقدام همچنین می تواند مشوق دیگر کشورها برای گنجاندن سپاه پاسداران در فهرست تروریسم شود که با توجه به حساسیت‌ها و مخالفت‌های منطقه ای و جهانی با سپاه تمایل در این خصوص کم نیست.
البته نبود معیارهای مورد توافق همگانی در تعریف تروریسم و برخوردهای دوگانه ای که از سوی قدرت‌های جهانی می‌شود، می تواند ضربه‌گیری برای سپاه باشد تا متهم کردن دولت کانادا به برخورد سیاسی و مغرضانه تاثیرات آن را خنثی نماید.
اگر کانادا در نهایت سپاه را به صورت رسمی تروریست قلمداد کند و به همین دلیل روابطش با جمهوری اسلامی را به تیرگی سابق بازگرداند، ممکن است دولت ترامپ نیز طرح مشابهی را که متوقف کرده بود دوباره فعال سازد. در این صورت کانادا با هموار کردن مسیر برای آمریکا عملا فشار سنگینی را بر جمهوری اسلامی وارد می کند.
اما بزرگ‌ترین مانع آمریکا بر سر این اقدام تاثیر آن در شکل‌گیری رویارویی نظامی بین ایران و آمریکا در مناطقی چون سوریه است که ایران و آمریکا هر دو حضور نظامی دارند. در این صورت مبارزه با تروریسم در سوریه شامل برخورد با سپاه خواهد شد. البته حضور حزب‌الله لبنان در سوریه و عدم تقابل آمریکا در شرایطی که این گروه را تروریست می داند، این واقعیت را گوشزد می سازد که نفس وجود گروهی در فهریت تروریستی آمریکا مجوز برخورد نظامی با آن نمی شود. ولی حتی با فرض قبول این نگرش و تعمیم آن به تنظیم رابطه با سپاه در شرایط قرار داشتن آن در فهرست گروه‌های تروریستی آمریکا، باز نمی توان منکر افزایش ریسک برخوردهای نظامی شد. به‌ویژه آن که دولت های اسرائیل و عربستان در این صورت تلاش خود برای کاهش نفوذ سپاه در خاورمیانه را افزایش داده و از این حربه به‌مثابه اهرم فشار استفاده خواهند کرد.
اما اگر تلاش دولت کانادا از سطح نمادین فراتر نرود و آن چنان که در برخی از گزارش های تایید نشده آمده است، دلیل اصلی ناخرسندی دولت کانادا اعمال محدودیت بر شهروندان کانادایی مقیم تهران و به‌خصوص ممانعت از خروج خانم دکتر کاووس سیدامامی فعال زیست محیطی باشد که به نحوی مشکوک در زندان اوین جان باخت، آن گاه دامنه طرحیادشده محدود بوده و تاثیر بزرگی در مناسبات جهانی با سپاه نخواهد داشت.
در مجموع به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی به دلایل راهبردی و سیاسی به مسئله قرار دادن سپاه در فهرست گروه‌های تروریست واکنش جدی نشان دهد. به لحاظ اعتباری و حیثیتی نیز هزینه های قرار گرفتن سپاه در فهرست گروه های تروریستی سنگین است و هر دو جناح اصلی حکومت به راحتی پذیرای آن نخواهند بود.
