براساس اصلاحیه جدید دولت، قرار است محرومیت از تحصیل در صورت عدم شایستگی علمی اتفاق بیفتد. این لایحه قرار است برای تصویب به مجلس برود. آیا این گامی است برای پایان دادن به ستارهدار شدن دانشجویان یا صرفا اقدامی است نمادین؟به گزارش خبرگزاری ایرنا، هیأت وزیران در جلسه یکشنبه ۱۸ شهریور( نهم سپتامبر) به ریاست حسن روحانی لایحه الحاق یک تبصره به قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور را برای تقدیم به مجلس شورای اسلامی به تصویب رساند. این اصلاحیه حق آموزش را یکی از حقوق اساسی افراد می‌داند. بر اساس این مصوبه هیچ کس را نمی‌توان به دلیلی غیر از "عدم صلاحیت علمی مقرر" از آموزش در مقاطع مختلف تحصیلی محروم کرد. رسیدگی به پدیده ستارهدار شدن دانشجویان و خاتمه این وضعیت یکی از وعده‌های انتخاباتی حسن روحانی بود. دانشجویان از کی "ستارهدار" شده‌اند؟ این در حالی است که بیش از ده سال از زمانی می‌گذرد که عده‌ای از دانشجویان به اصطلاح "ستارهدار" در ایران از تحصیل محروم شدند؛ روندی که از سال ۸۴ همزمان با اولین دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد شروع شد و در دولت روحانی نیز ادامه پیدا کرد. اصطلاح "دانشجوی ستارهدار" از زمان دولت محمود احمدی‌نژاد باب شد، آن هم به دلیل قرار دادن ستاره کنار نام دانشجویانی بود که صلاحیت ورودشان به دوره کارشناسی ارشد از سوی نهادهای امنیتی تایید نشده بود. صلاحیت ورود به دانشگاه را در ایران نه تنها نهاد آموزشی بلکه نهادهای امنیتی چون وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی و حراست دانشگاه باید تایید کنند. به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید محرومیت از تحصیل در جمهوری اسلامی سابقه‌ای حدودا چهل ساله دارد. از همان اوایل دهه ۱۳۶۰، پس از انقلاب فرهنگی و بازگشایی دانشگاه‌ها، کسانی که خودشان یا بستگانشان سابقه همکاری با سازمان‌های سیاسی مخالف جمهوری اسلامی یا منتقد به آن را داشتند یا باورهای دینی‌ای داشتند که خوشایند حکومت نبود در دوره‌های مختلف با عناوین متفاوت از تحصیل محروم شده‌اند. روشن نیست که لایحه جدید رأی بیاورد و از سد شورای نگهبان بگذرد یا نه. همچنین استثنایی که این لایحه در حق برخورداری از تحصیلات تکمیلی قایل شده است، مناقشه برانگیز شده است. سعید پیوندی جامعه شناس و آشنا به مسایل آموزشی ایران، با توجه به مواضع مجلس و شورای نگهبان و رهبر جمهوری اسلامی، هیچ بختی برای تصویب نهایی این لایحه و اجرایی شدن آن نمی‌بیند. منصور غلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، به ایرنا گفته است: «بر اساس اصلاحیه مصوبه هیات دولت، در برخورداری از حق آموزش در مقاطع تحصیلی، افراد دارای سابقه محکومیت قطعی کیفری به جرائم سازمان یافته، قاچاق انسان، محاربه و جاسوسی مستثنی هستند.» استثنا قائل شدن برای چیزی که دولت حق همه شهروندان تلقی کرده است و ادعا می‌کند در صدد احقاق آن است، با امکان تعبیر و تفسیر این استثنا می‌تواند به ادامه وضع موجود منجر شود. سعید پیوندی در گفت‌وگو با دویچه‌وله در این باره می‌گوید: «هر گونه اگر و مگر در یک قانون باشد، آن هم با توجه به شرایط فعلی ایران که نهادهایی به نحو دلخواه قوانین را تفسیر می‌کنند، راه را باز می‌گذارد که نهادهای مربوطه همان کار را این بار در قالب قانونی جدید تکرارکنند.» برخی از کنش‌گران اجتماعی این اقدام دولت را گامی در جهت احقاق حق تحصیل برای همه شهروندان دانسته‌اند واز آن خرسند شده‌اند و برخی آن را تکرار بدیهیات تلقی کرده‌اند. دیگران امیدوارند که این مصوبه اجرایی شود و پس از این دیگر هیچ دانشجویی ستارهدار نشود. برخی اما نگران تفسیر استثنای این لایحه هستند و معتقدند این دوباره راه را برای برخوردهای سلیقه‌ای و مغایر قانون نهادهای امنیتی باز می‌گذارد. سعید پیوندی این اقدام را از نظر نمادین گامی مثبت می‌انگارد. او بر این نظر است که این مصوبه به اشکال مختلف بر تبعیض‌هایی صحه می‌گذارد که در زمینه دسترسی به آموزش عالی نسبت به دانشجویانی که با حکومت همراه نبوده‌اند در چهار دهه گذشته روا شده است: « تصویب این اصلاحیه توسط دولت هم اعتراف به اعمال این تبعیض‌هاست و هم تلاشی برای تصحیح این روش.» سیاست هویج و چماق در مورد دسترسی به تحصیلات تکمیلی این استاد دانشگاه معتقد است به اینکه در طول چهل سال گذشته در حوزه آموزش عالی، جمهوری اسلامی تلاش کرده کسانی را که ساز مخالف می‌زنند تنبیه کند. مجازات آنها یا اخراج بوده یا محرومیت از تحصیل، یا دستگیری یا زندان. «آن طرف سکه پاداش دادن است به شکل سهمیه و بورسیه و غیره به کسانی که احتمالا صلاحیت علمی تحصیل در دانشگاه‌ها را نداشتند ولی به حکومت تعهد سیاسی و مکتبی داشته‌اند.» سعید پیوندی می‌گوید که تصویب لایحه دولت در شرایطی که تبعیض برای جمهوری اسلامی به هنجار تبدیل شده است، تعجب خیلی‌ها را برانگیخته است. امکان ادامه تحصیل برای بهاییان؟ با فرض تصویب و اضافه شدن این تبصره به قانون، آیا امکان دارد پیروان ادیانی که جمهوری اسلامی آنها را به رسمیت نمی‌شناسد، مانند بهاییان، در مراکز آموزش عالی پذیرفته شوند؟ سعید پیوندی دراین باره می‌گوید: «بر اساس این مصوبه، برای ادامه تحصیل همه افراد از جمله بهاییان مانعی وجود نخواهد داشت و با اجرایی شدن این اصلاحیه می‌شود گفت جلوی تبعیض اصلی از طریق این قانون گرفته می‌شود. البته اگر تصویب شود و اگر به درستی اجرا شود.» پیوندی در عین حال معتقد است که مجلس و شورای نگهبان در مورد ادامه تحصیل بهاییان حتما واکنش نشان خواهند داد. این جامعه‌شناس احتمال می‌دهد که علی خامنه‌ای در مورد این لایحه دخالت کند: «چون ایشان در سالهای گذشته حساسیت زیادی روی دانشگاه نشان داده است و می‌خواهد دانشگاه را هر چه بیشتر به سمت مکتبی شدن و اسلامی شدن ببرد.» سعید پیوندی در ادامه می‌گوید که مقامات جمهوری اسلامی فکر می‌کنند کسانی که وارد دانشگاه می‌شوند ربات هستند و فقط برای ضبط کردن درس‌ها آمده‌اند، در حالی که دانشگاه به دانشجو این امکان را می‌دهد که فکر کند، متحول شود و به استقلال فکری برسد.
لایحه حق تحصیلات تکمیلی، اقدامی نمادین یا گامی به پیش؟
