رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس می‌گوید عراق توان پرداخت غرامت جنگ با ایران را دارد و تهران منتظر اجرایی شدن آن است. بحث دریافت غرامت از عراق پس از اعلام پایبندی دولت بغداد به تحریم‌ها علیه ایران بالا گرفته است.به گفته حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، طبق قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل متحد، عراق باید غرامت جنگ ۸ ساله با ایران را پرداخت کند و پرونده این مسئله در مناسبات دو کشور همچنان گشوده است. رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی غرامت را "تعهدی غیرقابل چشم‌پوشی" خواند و گفت: «طرف عراقی هم به طور کامل پرداخت غرامت را رد نکرده است.» فلاحت‌پیشه شنبه ۲۷ مرداد به خبرگزاری ایسنا گفت: «عراق توان پرداخت غرامت جنگی ایران را دارد. انتظار ما این است که این موضوع اجرایی شود.» قطعنامه سازمان ملل برای خاتمه دادن به جنگ ایران و عراق ۲۹ تیرماه ۱۳۶۶ در شورای امنیت به تصویب رسید و بغداد دو روز بعد پذیرش آن را اعلام کرد. خمینی و "جام زهر" قبول آتش‌بس ایران تا یک سال از پذیرش این قطعنامه و قبول آتش‌بس خودداری کرد تا سرانجام در پی بحرانی شدن وضعیت کشور و عدم توانایی در ادامه جنگ، رهبر وقت جمهوری اسلامی روح‌الله خمینی ۲۷ تیرماه ۶۷ در پیامی که به "نوشیدن جام زهر" مشهور شده، به خاتمه این جنگ هشت ساله تن داد. در بند ششم این قطعنامه از دبیر کل سازمان ملل خواسته شده که با مشورت ایران و عراق هیئت بی‌طرفی را مامور تحقیق درباره مسئولیت آغاز جنگ میان دو کشور کند. یک هیئت بلژیکی که این کار را بر عهده گرفت آذر ماه سال ۷۰ عراق را مسئول آغاز منازعه با ایران معرفی کرد. برخی از کارشناسان معتقدند که برای گرفتن غرامت از عراق لازم است قطعنامه دیگری بر اساس گزارش هیئت بی‌طرف به تصویب شورای امنیت برسد که این کار هنوز انجام نشده است. رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به ایسنا گفت: «در این بین یکسری از اختلافات گذشته بین ایران و عراق مانده که معمولا عوامل دخیل بیرونی مانع از رفع برخی اختلافات می‌شود که نتیجه آن ایجاد ضررهایی است.» او یکی از نمونه‌ها را عدم موافقت عراق با لایروبی اروندرود عنوان کرد و افزود اگر این کار انجام شده بود یک مسیر کشتیرانی صنعتی و تجاری بیش از صد کیلومتری ایجاد می‌شد که عراق می‌توانست از منافع آن طی این سال‌ها بخشی از غرامت را بپردازد. فلاحت‌پیشه با بیان این که هنوز خطوط ریلی میان ایران و عراق نیز تعیین تکلیف نشده افزود: «با این وجود واقعیت آن است که غرامت تعهدی غیرقابل چشم‌پوشی در مناسبات ایران و عراق محسوب شده و از تعهدات عراقی‌ها به حساب می‌آید.» این نماینده مجلس همچنین گفته است که بغداد و تهران به دلیل روابطی که با هم دارند تلاش داشته‌اند که موضوع پرداخت غرامت به لحاظ زمانی به گونه‌ای پیش برود که "به امر اختلافی در مناسبات طرفین تبدیل نشود". هزینه کردن در عراق به جای دریافت غرامت فلاحت‌پیشه به ایسنا گفت: «البته گروه‌های عمدتا صاحب نفوذ در عراق و برخی بازیگران خارجی تلاش می‌کنند که مانع از شکل‌گیری مناسبات، ترمیم و بازسازی یکسری زیرساخت‌های اقتصادی و تجاری مشترک بین دو طرف شود تا عراق توان مالی لازم را برای پرداخت غرامت نداشته باشد.» برخی از تحلیگران اعتقاد دارند، جمهوری اسلامی به دلیل تمایل به گسترش نفوذ خود در عراق، در سال‌های گذشته نه تنها از پیگیری مسئله غرامت خودداری کرده که مبالغ کلانی نیز برای آموزش و تجهیز شبه‌نظامیان شیعه حامی خود در این کشور هزینه کرده است. به گزارش ایسنا فلاحت‌پیشه گفته است: «البته عراقی‌ها از لحاظ تولید و فروش نفت از ایران جلوتر هستند و بیشتر می‌فروشند. این یعنی توان پرداخت غرامت ایران را دارند. اکنون غرامت کویت را به دلیل یک الزام بین‌المللی پرداخت می‌کنند. انتظار ما این است که این قطعنامه درباره ایران هم اجرا شود و به تدریج مذاکرات مربوط به غرامت شروع گردد.» جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته که عراق را مهم‌ترین متحد منطقه‌ای خود می‌دانست و از طریق واحد قدس سپاه پاسداران و شیعیان تحت حمایتش در این کشور نقش‌آفرینی می‌کرد، کمتر تمایلی به طرح مسئله دریافت غرامت از بغداد داشت. این بحث‌ها از حدود دو هفته پیش و پس از اعمال مجدد بخشی از تحریم‌های تعلیق شده ایالات متحده علیه ایران و موضع‌گیری دولت عراق مبنی بر پایبندی به این تحریم‌ها دوباره مطرح شده است. به گزارش خبرگزاری فرانسه، نخست وزیر عراق هفتم اوت گفته بود که گرچه مخالف تحریم‌های آمریکا علیه ایران است، اما به این تحریم‌ها پایبند خواهد بود. حیدر عبادی تاکید کرده بود که منافع و مصالح عراق حکم می‌کند که این کشور، در مناقشه بین ایران و آمریکا، به تحریم‌های تعیین شده پایبند باشد. سعد حدیثی، سخنگوی دولت عراق چند روز بعد با تکرار سخنان عبادی، تحریم کردن ایران را "گزینه اشتباه" خواند و در عین حال گفت که بغداد به آن بخش از تحریم‌های آمریکا که مربوط به معاملات بانکی و انتقال مالی به وسیله دلار با ایران می‌شود پایبند خواهد بود. محمود صادقی نماینده اصلاح‌طلب مجلس شورای اسلامی ۱۸ مرداد در یک پیام توئیتری ناخشنودی خود از سخنان حیدر عبادی را این گونه بیان کرد: «دولت عراق مطابق ماده ۶ قطعنامه ۵۹۸، ۱۱۰۰ میلیارد دلار بابت غرامت خسارات مستقیم جنگ تحمیلی به ایران بدهکار است؛ دولت ایران با لحاظ تنگناهای مردم عراق در مطالبه این غرامت تعلل کرده است؛ اکنون نخست‌وزیر عراق به‌جای جبران، با تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران همراهی می‌کند.» مناقشه لفظی بر سر غرامت به گزارش ایلنا، فائق الشیخ علی، نماینده مجلس عراق و رهبر "حزب مردمی اصلاح" در واکنش به این اظهارات صادقی در یک پیام توئیتری نوشت: «به نام خانواده قربانیان ترور از شما و دولت شما می‌خواهم ‍۱۱ میلیارد دلار آمریکا به عنوان غرامت کشته شدن یک میلیون عراقی از زمانی که القاعده را به بهانه جنگ با آمریکا از سال ۲۰۰۳ وارد کشور ما کردید، بپردازید.» مبنا و مرجع ارقامی که محمود صادقی درباره "غرامت خسارت مستقیم جنگ تحمیلی به ایران" اعلام کرده به درستی مشخص نیست. تا کنون سازمان ملل و نهادهای مرتبط با آن برآورد دقیقی از این خسارت‌ها اعلام نکرده‌اند و قطعنامه ۵۹۸ نیز اساسا به این موضوع نپرداخته است. خبرگزاری مهر آذر ماه ۸۸ در گزارشی اعلام کرد که جمهوری اسلامی در برآوردی برای صندوق بین‌المللی پول "هزینه‌های غیرنظامی جنگ هشت ساله عراق علیه ایران" را اندکی بیش از ۹۷ میلیارد دلار عنوان کرده است. حسین سبحانی‌نیا، عضو هیئت رئیس وقت مجلس، بهمن ماه ۹۲ به خبرگزاری "خانه ملت" گفته بود که میزان خسارت جنگ ایران و عراق حدود هزار میلیارد دلار برآورد می‌شود. ظاهرا رقمی که صادقی اعلام کرده از مجموعه این دو برآورد به دست آمده است. بنابر گزارش‌ها، کمیته بین‌المللی جبران خسارت سازمان ملل متحد، غرامت کویت به خاطر حمله عراق به این کشور را بیش از ۵۱ میلیارد دلار تعیین کرده که دست‌کم ۴۷ میلیارد دلار آن تا کنون پرداخت شده است. خویشتنداری تهران، همراهی بغداد با تحریم سبحانی‌نیا حدود ۵ سال پیش به پایگاه اطلاع‌رسانی مجلس گفته بود که به دلیل مشکلات اقتصادی دولت عراق و "نوع روابطی که ایران با دولت بغداد دارد" جمهوری اسلامی "تا کنون اصراری برای به‌فعل درآوردن غرامت جنگ هشت‌ساله" از عراق نداشته است. ایران که به خاطر "نوع روابط" خود با عراق و مشکلات اقتصادی دولت این کشور بیش از ربع قرن از دریافت غرامت جنگی از بغداد صرف‌‌نظر کرده از مدتها پیش با چالش‌های بزرگ اقتصادی، به خصوص در تامین ارز مورد نیاز روبرو است. پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران هفته گذشته ضمن انتقاد از همراهی عراق با تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی، اقدامات این کشور را یکی از علت‌های افزایش سرسام‌آور بهای دلار در ایران عنوان کرده بود. به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید سلطانی در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «همكارى دولت عراق با تحريم‌هاى آمريكا موجب كاهش ورود دلار از اين كشور به ايران شده است و افزايش نرخ ارز بخشى به اين موضوع بر مى‌گردد. وقتى كشور "دوست و برادر" اينگونه رفتار مى‌كند ما از ديگر كشورها چه انتظارى داريم؟» نایب رئیس اتاق بازرگانی می‌پرسد در روابط ايران و عراق "برنده كدام بوده‌اند؟" عراق از مهم‌ترین بازارهای صادرات کالاهای ایرانی محسوب می‌شود، اما بغداد در بسیاری از بزنگاه‌های حساس رابطه با متحدان منطقه‌ای و قدرت‌های غربی را به تامین خواسته‌های تهران ترجیح داده است. از این منظره اگر جمهوری اسلامی در بلندمدت بازنده این رابطه نباشد، برنده واقعی هم به نظر نمی‌رسد.